دستگاه های موسیقی سنتی
دستگاههای موسیقی مجموعه‌ای از چند نغمه (گوشه) تشکیل شده اند که با هم در گام، کوک و فواصل نت هماهنگی دارند. موسیقی سنتی از 7 دستگاه و 5 آواز و در کل از 12 مایه تشکیل شده است.
- مقاله موسیقی
- مدت مطالعه : 6 دقیقه
- انتشار : 1400/12/16
دستگاه موسیقی سنتی: 12 دستگاه موسیقی
در موسیقی سنتی ایران، دستگاههای موسیقی تشکیل‌دهنده‌ی گوشه‌ها و اجزای مختلفی از نغمه‌ها هستند که با هم در گام، کوک و فواصل نت به هماهنگی می‌رسند. موسیقی سنتی ایران به 7 دستگاه و 5 آواز و در کل به 12 مایه تقسیم می‌شود.آموزش تئوری موسیقی و گام شناسی
آموزش تئوری موسیقی و گام شناسی آنلاین
دستگاههای موسیقی ایرانی: آشنایی با دستگاههای موسیقی اصیل ایرانی
دستگاهها از دوران قاجار در موسیقی اصیل ایرانی شناخته شدند.و با دارا بودن گوشه ها موسیقی اصیل ایرانی را از سایر موسیقی های ملل مختلف دنیا متمایز نمود.
-
دستگاه شور: مادر تمام دستگاهها
آوازهای دستگاه شور
برخی از آوازهای اصلی دستگاه شور عبارتند از:- کرشمه
- نغمه
- حزین
- زیرکش سلمک
- سلمک
- گوشه ابوعطای بزرگ
- مجلس‌افروز
- دوبیتی
- رضوی
- شهناز
- مثنوی
- بیات‌کرد
- ضرب‌اصول
- شهرآشوب
نمونه کاربردی از دستگاه شور
برای بهتر درک دستگاه شور، می‌توان به آهنگ قسم به عشق از معین و دلبرم دلبر از معین و خودم میام می برمت از معین ، پا به پای تو از معین ، تاج سر از معین ماندگار از معین ، دو راهی از معین ،هوادار تو از معین ، کل دنیامی از معین ، تو دلسوز من باش از معین در قالب دستگاه شور اجرا شده است.-
دستگاه نوا: احساس شادی و غم در هماهنگی
نمونه کاربردی از دستگاه نوا
برای بهتر درک دستگاه نوا، آهنگ طناز از معین-
دستگاه ماهور: رنگارنگی و شادی در موسیقی ایرانی
نمونه کاربردی از دستگاه ماهور
آهنگ‌های "مرغ سحر ناله سر کن" و "ایران ای سرای امید" از محمدرضا شجریان و آهنگ دعا از معین مثال‌هایی از آثاری هستند که در دستگاه ماهور اجرا می‌شوند.-
دستگاه چهارگاه: حماسه و افتخار در موسیقی
نمونه کاربردی از دستگاه چهارگاه
آهنگ‌های "وطنم ای شکوه پا برجا" از سالار عقیلی و "سلام" اثر استاد حسن کسایی و آهنگ دل تلا از معین مثال‌های مناسبی از اجراهای دستگاه چهارگاه هستند.-
دستگاه همایون: ارتباط با آرامش و شخصیت بالا
از گوشه های ردیفی این دستگاه می توان به چهارمضراب، درآمد اول، درآمد دوم، زنگ شتر، چکاوک، طرز، بیداد، نی‌داوود، سوز و گداز، لیلی و مجنون، راوندی، نوروز عرب، نوروز صبا، نوروز خارا، نفیر، شوشتری، جامه‌دران، راز و نیاز، میگلی، رنگ فرح اشاره کرد.
آهنگ ها و موسیقی های مطرح و معروفی که در دستگاه همایون ساخته شده اند می توان به تنهاترین مرد از معین و تو ای پری کجایی از حسین قوامی و بازخوانی مجدد آن توسط محمد اصفهانی اشاره کرد. همچنین آهنگ هوس از معین و ترمه و اطلس از معین که در دستگاه همایون و گوشه ی شوشتری اجرا شده است.آهنگ اصفهان از معین و سرگردان از حمیرا در دستگاه همایون اجرا شده است
-
دستگاه سه‌گاه: احساس غمگینی و امید در یک دستگاه
گوشه های این دستگاه عبارتند از : 1- درآمد 2- مویه 3- زابل 4- مخالف 5- حصار
نمونه کاربردی از دستگاه سه‌گاه
آهنگ وقتی که تو رفتی از معین و آهنگ ایران از معین و صبرم عطا کن از حمیرا در دستگاه سه‌گاه اجرا شده است.-
دستگاه راست‌پنج‌گاه: تنوع و تجانس در یک دستگاه
